AMASYA   Şehzadeler Şehri

Karadeniz Bölgesi'nin orta bölümünde yer alan Amasya; kuzeyden Samsun, batıdan Çorum, doğu ve güneydoğudan Tokat illeri ile çevrilidir. 35° 00' ile 36° 30' doğu boylamı, 40° 15' ile 41° 03' kuzey enlemleri arasındadır. Yüzölçümü 5.520 km²dir. 6 İlçe, 22 belde, 348 köy ve 220 mezra vardır.

İLÇELERİ Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova

TARİHİ KALINTILAR   AMASYA KALESİ Harşene Dağı üzerinde, bütün kente hakim bir yerdedir. İlk olarak Helenistik devirde yapılıp, Roma, Bizans ve Selçuklular zamanında tamirgören kalede zindanlar, Sultan Beyazıt tarafından yaptırılan hapishane vardır. Bütün kent buradan kuşbakışı görülür. Kaleden 70 m. aşağıda Yeşilırmağa ve kral mezarlarına kadar uzanan M.Ö. III. yüzyıla ait merdivenli yer altı yolu, burç ve cami kalıntıları vardır. ENDERUN KALESİ Nerkiz mahallesinin batısındadır. Kalenin 4 kapısı vardır. Kral sarayı ve mezarları kuşatan duvarlardan başka birşey kalmamıştır. KRAL MEZARLARI Adından da anlaşılacağı üzere binlerce yıl önceki insanlar kralları içindağları (sanatsal bir biçimde) oyarak mezar hazırlamışlar. Amasya İli'nin birçok yerinde irili ufaklı olarak yapılmış olan kaya mezarları Amasyalı tarihçi Strabon'un vermiş olduğu bilgilere göre, Pontus krallarının mezarlarıdır.Şehrin hemen hemen her yerinden gözüken bu mezarlar Amasya'ya mistik bir hava vermektedir. AYNALI MAĞARA Ziyaret kasabasına giden yol üzerindeki kral mezarıdır. Amasya vadisinde yer alan mağaralardan en önemlisi ve en meşhuru Aynalı Mağara'dır. Kayadan oluşan yüzeyi o kadar iyi parlatılmıştır ki güneş ışınlarını aksettirir. Bu nedenle Aynalı Mağara adını almıştır. Esas oda bölümünde 2. yy'da Bizanslıların yaptığı freskler bulunur. CİLANBOLU Amasya Kalesi'nin orta yerinde, 150 basamakla inilen, 8 metre çapında bir dehlizden oluşan su kuyusudur. FERHAT SU YOLU Kentin su ihtiyacını karşılamak için Helenistik dönemde bazen tünel açılarak bazen duvar örülerek terazi sistemine göre yapılan 19 km uzunlukta su yolu. İl'in güneyinde Şahinkaya önünden başlar, Ferhat Dağı eteğinden geçer ve Beyazıtpaşa mahallesinde biter.

CAMİLER   GÖKMEDRESE CAMİİ Amasya Müzesi olarak kullanılır. Vali Seyfeddin Toruntay tarafından 1267 yılında yaptırılmıştır. Caminin solunda bulunan Kümbet kısmındaki çinilerden Gökmedrese adını almıştır. GÜMÜŞLÜ CAMİİ Amasya'daki en eski Osmanlı Eseridir. Gümüşlü Mahallesindedir. Tacettin Mahmut Çelebi tarafından 1326 yılında yaptırılmıştır. BEYAZIT PAŞA CAMİİ Amasya Emiri Yahşi Beyzade Beyazıt Paşa tarafından 1419 yılında yaptırılmıştır. Beyazıt Paşa mahallesindedir. FETHİYE CAMİİ Ruhi Tingiz Hastanesi karşısındadır. Bizans devrinde yapılmış bir bazilika iken Danişmentlerden Fetih Gazi tarafından cami haline getrilmiştir. BURMALI MİNARE CAMİİ Bakırcılar Çarşısı arkasındadır. Selçuklu hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında yapılmış, 1602 yangınından sonra yapılan minaresi burmalı olduğu için bu ismi almıştır. YÖRGÜÇPAŞA CAMİİ Gökmedrese mahallesindedir. Amasya Beylerbeyi Atabey Abdullah oğlu Yörgüç Paşa tyarafından 1428 yılında yapılmıştır. SARAÇHANE CAMİİ Ziya Paşa Bulvarı üzerindedir. 1372 yılında Amasya Emiri Şehzade Ahmet tarafından yaptırılmıştır.

TÜRBE ve KÜMBETLER   HALİFEGAZİ TÜRBESİ Üçler mahallesindedir. Anadolunun en eski türbelerinden biridir. Danişmentlilerden Melik Gazi'nin Veziri Mübarezeddin Halife Alp yatar. TORUMTAY KÜMBETİ Gökmedrese karşısındadır. Amasya valilerinden Seyfettin Toruntay tarafından 1279 yılında yaptırılmıştır. SULTAN MESUT TÜRBESİ Üçler mahallesindedir. Türbe içinde Sultan Mesut'tan başka Yargıç Paşanın iki kızının sandukaları da bulunur. KADILAR TÜRBESİ Üçler mahallesinde bulunan mezar anıt Eyvanlı Türbeler serisindendir. PİR SÜCAEDDİN İLYAS TÜRBESİ Çilehanenin güneyinde Pirler Parkı içindedir. Gümüşlüzade Ahmet Bey tarafından 1486'da yaptırılmıştır. Yukarı Pirler Türbesi diye de anılır.

KÖPRÜLER   ALÇAK KÖPRÜ Kentin merkezini, Hatuniye mahallesine bağlar. Roma devrinden kalan temeller üzerine, Selçuklular asıl ayakları yaptırmış, ahşap kısım 19. yy sonunda mutasarrıf Ziya Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. ÇAĞLAYAN KÖPRÜ Kenti Turhal'a bağlayan yolun 5. km'sindedir. Danişmentlerden İltekin Gazi tarafından yaptırılmıştır. Kesin yapılış tarihi belli değildir. 70 metre uzunlukta 4 metre genişliğindedir. KUŞ KÖPRÜ İhsaniye mahallesinde, Şamlar'ı Beyazıt Paşa mahallesine bağlar. Selçuklu hükümdarı Sultan Mesut'un kızı Hudi Hatun tarafından yaptırılmıştır.

MÜZELER   AMASYA MÜZESİ 1925 yılında bir müze deposu olarak hizmete açılmış 1962 yılında Gökmedrese Camiine taşınmıştır. Müze üç bölümdür. İçerde eskiTunç devri, Hitit, Frig, İskit, Yunan, Roma, Pontus, Bizans eserleri vardır.

DOĞAL GÜZELLİKLER   Borabay, Çakallar Mesiresi, Ziyaret Mesiresi.